türkiye tarihi hakkında bilgiler listesi

ittihat ve terakki cemiyeti

osmanlı imparatorluğunu 1876-1909 yılları arasında ii abdülhamid yönetmiştir. 1839 tanzimat fermanının açtığı dönemde, temel hak ve özgürlüklere kavuşmak demokratik bir yönetime sahip olmak yolunda, sayısı çok az olan aydınlar arasında bir özlem belirmişti. ii abdülhamid tahta çıkar çıkmaz tarihimizin ilk anayasasını ve i. meşrutiyeti ilan etti. bir süre sonra, kendi yetkilerine hiçbir sınırlama getirmemesine rağmen, anayasayı uygulamadı. bu ona karşı bir direnmenin doğmasına yol açtı.

ii abdülhamid, istibdatçı yönetimine rağmen, türk eğitimine hizmet etmiş çeşitli okullar açmıştır. ama bu okullarda yetişenlerin çoğu istibdat yönetimine karşı direnmişlerdir. sonunda ii. abdülhamid 1908'de anayasaya göre meclisi tekrar toplayacağını ilan etti ve ii. meşrutiyet dönemi başladı. bir süre sonra çıkan, 31 mart ayaklanması sonunda duruma el koyan ordu, bu ayaklanmayı çıkarttığı gerekçesi ile ii.abdülhamid'i tahttan indirdi.

ii. abdülhamid'i tekrar meşrutiyeti ilan etmeye zorlayan ve onu 31 mart olayından sonra tahttan indiren güç, genç asker ve sivil aydınlardan oluşan, başlangıçta gizli, sonra açık çalışan "ittihat ve terakki cemiyeti (birlik ve ilerleme derneği)"dir.

bu dernek ii. meşrutiyetten sonra siyasal bir parti durumunu aldı. seçimleri kazandı. ama memleketi gereği gibi yönetemedi. parti ilk önce hükumeti kuramadı. perde arkasından ülkeyi yönetmeye kalkıştı. böylece doğan otorite boşluğu savaşlara neden oldu. enver paşa, talat paşa ve cemal paşa'nın yönetimindeki ittihat ve terakki partisi bu savaşlardan sonra yönetime doğrudan doğruya el koydu. ama iş işten geçmiş, trablusgarp tümden ve balkan yarımadasında elde kalan son yerler yitirilmişti. ittihat ve terakki yönetimi, ilk kez milliyetçi bir görüşe sahip yönetim kurmaya çalıştı ise de, deneyimsizliği nedeniyle bunda başarı sağlayamadı. sonunda en büyük siyasal hatasını işleyerek devleti i. dünya savaşı'na soktu.

ii. meşrutiyet

dönemin en güçlü devleti ingiltere, osmanlı devletinin parçalanmasını onaylıyordu. alman gizli servisleri bu haberi genç subaylara ulaştırdılar. ii. abdulhamid'in siyasetini yersiz bulan ve ancak yeniden anayasalı bir monarşiye dönülmekle yurdun kurtarılacağına inanan ittihat ve terakki cemiyetinin asker üyeleri, 1908 yılının temmuz ayı içinde saraya başkaldırdılar. padişahın bu hareketi bastırma girişimleri işe yaramadı. sonunda, ii. abdülhamid kapalı bulunan parlamentoyu yeniden toplama kararı aldı. mebus seçimlerinin yeniden yapılması kararlaştırıldı. seçimler yapıldı ve parlamento 17 aralık 1908'de açıldı. 31 mart olayı üzerine ii.abdülhamit tahttan indirildi. anayasada önemli değişiklikler yapılarak parlamenter sisteme yönelindi. hükumet meclise karşı sorumlu kılındı.

31 mart olayi (31 mart 1909)

ii. meşrutiyetin ilanı 33 senelik diktatörlük ile memleketi idare eden ii. abdülhamid'in işine gelmedi. abdülhamit, selanik'ten istanbul'a gönderilen avcı taburları, ordudan atılan alaylı subaylar arasında geniş bir propaganda yaptırdı. askerlere ve subaylara gizliden gizliye para dağıtarak onları kışkırttı; bundan cesaret alan avcı taburları taşkışla'da, subaylarını hapis ederek ayaklandılar. adliye nazırı nazım paşa, hüseyin cahit beye benzetilerek, lazkiye mebusu arslan bey ile birlikte ayaklananlar tarafından öldürüldü. 11 gün devam eden ayaklanma selanik'ten gelen hareket ordusu tarafından bastırıldı.

harekat ordusu

ii. meşrutiyetin ilanından bir sene sonra 31 mart olayı olarak bilinen ayaklanmayı bastırmak için, ittihatçılar selanik'ten mahmut şevket paşa komutasında bir kuvvet gönderdiler. bu ordunun kurmay başkanı mustafa kemal'di. hareket ordusu olarak bilinen bu kuvvetler istanbul'a dört koldan girdi. ii. abdülhamid'in kışkırtmalarıyla ayaklanan avcı taburlarının bulunduğu kışlalara kısa bir çarpışmadan sonra hakim olan hareket ordusu yıldız sarayını kuşattı. ii.abdülhamid'i tahttan indirerek selanik'e sürdü.

v. mehmed reşad ( 1909 - 1918)

abdülmecid'in, gülcemal kadınefendi'den 1844 yılında doğan oğludur. babasının ölümünden sonra kardeşleri abdülaziz, v. murat ve ii. abdulhamid devirlerinde çok sakin bir hayat sürdü. ii. abdulhamid tahta çıkınca veliaht oldu. sessiz sedasız, yumuşak, merhametli ve kibar bir adamdı, mevlevi idi. ii. abdülhamid'in 1909'da tahttan indirilmesi üzerine ittihatçılar tarafından padişah ilan edildi. devri savaşlarla geçti, uysal bir padişah olduğu için pek devlet işlerine karışmadı. idareyi ittihatçılara bıraktı. her dediklerini yerine getirdi. devrinde trablusgarp, balkan ve i. dünya savaşları oldu. bütün bu savaşlar aleyhimize neticelendi. 1. dünya savaşının son yılında hastalandı. kısa bir müddet yattıktan sonra 1918 yılında öldü. eyüp'te iskele civarına yaptırılan türbesine gömüldü.

vi. mehmed vahidettin (1918-1926)

son osmanlı padişahı vahidettin, ağabeyi v. mehmed reşad'ın ölümü üzerine, 1918 yılında padişah oldu. ittifak devletlerinin, galip devletlerden barış istemeleri üzerine çok ağır şartlar taşıyan mondros mütarekesini imzaladı. mondros mütarekesinden sonra işgaller başladı. anadolu'da işgallere karşı direnişe geçen milli birliklere karşı hilafet ordusu ve kuvay-ı inzibatiye birliklerini oluşturdu. sevr antlaşmasını imzalayan vahidettin, milli birliklerin yunanlılara üstünlük sağlamaları üzerine, ingiliz orduları başkomutanı general harrington'a başvurarak ingiltere'ye sığınmak istedi. 17 kasım 1922 gecesi malaya isimli ingiliz zırhlısıyla malta'ya, oradan da mekke'ye gitti. italya'da cenova'ya yerleşti. san remo'da öldü. şam'da sultan selim camilinin avlusuna gömüldü.