türkiye tarihi hakkında bilgiler listesi için eklenen 97 entry bulunmaktadır.
türkiye tarihi hakkında bilgiler listesi
#ilginç
#sinema
#ünlüler
#fotoğraflar
#18+
#sorular
#enler
#hayvanlar
#oyun
#video
#eğlence
#ilişkiler
#haberler
#teknoloji
#spor
#ekonomi
#yemek
#doğa
#bilim
#edebiyat
#sağlık
#kadın
#erkek
#yaşam
#kariyer
#güzellik
#sanat
#ev
#moda
#otomobil
#tarih
#sosyal medya
#müzik
#cinsellik
#aile
#turizm
#tatil
#kültür
#eğitim
#çevre
#alışveriş
#biyografi
#sözler
yeni özellikler
yeni profil mesajları
son aktiviteler
- 48 . entry Alptuğ tarafından eklendi.
48
48) kurtuluş savaşi yillarinda kurulan yararli ve zararli dernekler
i- yararli dernekler :
a- genel amaçlı dernekler :
1- izmir müdafaa-i hukuk-u osmaniye cemiyeti : izmir, 1 aralık 1918 cemiyet, kendisine katılan "istihlası vatan cemiyeti" ve kurulmasına yardımcı olduğu "ilhakı red cemiyeti" ile kaynaşmış olarak faaliyetine istanbul'da devam ederken izmir'deki faaliyetlerini de işgal dolayısıyla denizli'ye nakletmiştir.
2- tarakya - paşaeli heyet-i osmaniyesi : edirne, 2 aralık 1918 heyet-i temsiliye'nin isteği ile trakya-paşaeli müdafaa-i hukuk cemiyeti adını alarak, anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyetinin şubesi olmuştur.
3- istihlası vatan cemiyeti : manisa, kasım 1918 19 mart 1919 kongresi ile izmir müdafaa-i hukuk-u osmaniye cemiyeti'ne katılmıştır.
4- ilhakı red heyet-i milliyesi (müdafaa-i vatan heyeti) : izmir, aralık 1919
5- hareket-i milliye-redd-i ilhak ve redd-i işgal heyetleri : balıkesir balıkesir ve alaşehir kongresi ile genelleştirilmiştir. sivas kongresinden sonra da "anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti" teşkilatına dönüşmüştür.
6- heyet-i milliye :
a) aydın heyet-i milliyesi
b) denizli redd-i ilhak heyet-i milliyesi denizli'de 29 mayıs 1919'da kurulmuştur. asıl heyet-i milliye adını taşıyan cemiyet, 7 ağustos 1919'da, nazilli'de aktedilen bir kongre ile kurulmuştur. nazilli kongresi bu bölgede kurulan heyet-i milliye kuruluşları ile birleşmiş, alaşehir kongresi ile genişleyerek batı anadoluyu içine alacak şekilde yayılmıştır. sivas kongresi'nden sonra da anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti'ne katılarak, bu cemiyetin şubelerini oluşturmuşlardır. nazılli kongresi ile aydın, muğla, denizli, burdur, isparta ve antalya, nazilli merkezine bağlanmıştır. bağlanan kuruluşlar arasında, çine heyet-i milliyesi, akhisar redd-i ilhak, söke heyet-i milliyesi, milas müdafaa-i vatan cemiyetlerini sayabiliriz.
7- trabzon muhafaza-i hukuk-u milliye cemiyeti : trabzon, 12 şubat 1919 rize, gümüşhane, giresun ve ordu'da şubeler açmıştır. cemiyet, erzurum kongresinden sonra "şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti" şubesine dönüşmüştür. sivas kongresinden sonra da "anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti" adını almıştır.
8- kilikyalılar cemiyeti : merkezi istanbul, 21 aralık 1918
9- şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti : erzurum, 10 temmuz 1919 2 aralık 1918'de istanbul'da kurulan "vilayat-ı şarkiye müdafaa-i hukuk-u milliye cemiyeti"nin erzurum şubesi, daha faal hareket etmek amacı ile " şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti"ne dönüşmüştür. kurucuları erzurum kongresi üyeleridir. cemiyet, sivas kongresi kararı ile " anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti"ne katılmıştır. erzurum'da kuruluş ise anılan cemiyetin şubesini oluşturmuştur. vilayat-ı şarkiye müdafaa-i hukuk cemiyetinin istanbul merkez olmak üzere, ilk kuruluşunda erzurum'dan başka elazığ, diyarbakır, sivas, bayburt, bayezid, hasankale, ispir, narman, bitlis, erzincan, şebinkarahisar, van, hınıs, tercan, tortum ve yusufeli'de şubeleri vardı.
10- anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti :sivas, 11 eylül 1919 sivas kongresi kararı ile kurulmuştur. müdafaa-i hukuk, redd-i ilhak, redd-i işgal ve diğer benzeri isimler altında kurulan cemiyet ve heyetler tek bir çatı altında birleştirilmiştir. bu karardan sonra bir çok il ve ilçemizde müdafaa-i hukuk cemiyeti şubesi kurulmuştur.
11- kars milli islam şürası : kars, kasım 1918 17-18 ocak 1919'da "cenubi garbi kafkas hükumeti muvakkate-i milliyesi" olarak adını değiştirmiştir.
12- istanbul'da müdafaa-i hukuk davasını desteklemek amacı ile kurulan gizli cemiyetler :
1- karakol cemiyeti : istanbul, kasım 1919 milli mücadele'nin başlangıcında anadolu'ya yardımcı olmuş, sonraları tehlikeli ilişkileri nedeniyle kapatılmış, yerine müdafaa-i milliye teşkilatı ve mm grubu kurulmuştur.
2- mm grupları :
a) müsellah mm grubu
b) mm grubu (müdafaa-i milliye)
3- istanbul müdafaa-i hukuk cemiyeti : istanbul, 1919
13- istanbul'da kurulan diğer cemiyetler :
a) milli kongre : istanbul, 1918 milli talim ve terbiye cemiyetinin oluşturduğu bir kuruluştur. milli kongre fırkasının başkanı esat paşa, 1919 seçimleri dolayısıyla ankara ile uyuşmazlığa düşmüş, istanbul'da meclis-i mebusan'ın kapatılması sonucu, fırkanın faaliyeti sona ermiştir.
b) milli ahrar fırkası : istanbul, 4 mayıs 1919. anadolu'daki hareketi desteklemiştir.
c) milli türk fırkası : istanbul, 23 kasım 1918. anadolu'daki harekete bağlı kalmıştır.
d) anadolulular cemiyeti : istanbul, ağustos 1921
b- kadınların kurdukları cemiyetler :
1. istihlas-ı milli kadınlar cemiyeti : istanbul, 24 kasım 1918
2. anadolu kadınları müdafaa-i vatan cemiyeti :sivas, 10 aralık 1919 bu cemiyetin konya, niğde, burdur, aydın, erzincan, kayseri, kastamonu, eskişehir, amasya, yozgat, pınarhisar, viranşehir ve kangal'da şubeleri kurulmuştur.
ii- zararli dernekler
a. milli varlığa ve anadolu'daki milli harekete düşman cemiyetler :
1- ingiliz muhipler cemiyeti :istanbul, 20 mayıs 1919. manda taraftarı
2- wilson prensipleri cemiyeti : istanbul, 14 ocak 1919. manda taraftarı
3- kürdistan teali cemiyeti :istanbul, mayıs 1919.
4- teali-i islam cemiyeti (eski cemiyet-i müderrisin) : istanbul, 19 şubat 1919. hilafetçi ve ümmetçi
5- trabzon ve havalisi adem-i merkeziyet cemiyeti : istanbul, ocak 1919 28 eylül 1919'da hürriyet ve itilaf fırkası'na katılmıştır.
6- sulh ve selamet-i osmaniye fırkası : istanbul, 14 ocak 1919 fırka, sulh ve selamet cemiyeti ile selamet-i osmaniye fırkası'nın birleşmeleriyle oluşmuştur.
7- hürriyet ve itilaf fırkası : istanbul, ocak 1919
8- nigehban cemiyet-i askeriyesi : istanbul, ocak 1919 hürriyet ve itilaf'la beraber hareket etmiştir.
9. osmanlı ila-yi vatan cemiyeti : istanbul, 19 kasım 1919 padişah taraftarı ve müdafaa-i hukukun tamamen karşısındadır. cemiyet, gizli olarak milli mücadele aleyhine örgütlediği tarik-i salah (veya tarikat-ı salahiye) cemiyeti ile beraber çalışmıştır. bu dernek ve partilerin dışında, faaliyetleri sınırlı ve etkinliği yaygın olmayan, osmanlı mesai fırkası, osmanlı çiftçiler cemiyeti, türkiye sosyalist fırkası, vahdet-i milliye heyeti, türkiye işçi ve çiftçi sosyalist partisi, türk teali cemiyeti, müsalemet ittifakı, amele fırkası gibi kuruluşlar anadolu'daki milli mücadele hareketinin karşısında olmuşlardır.
10. lazistan selamet-i milliye cemiyeti : rize, 23 nisan 1919 gürcülerin çıkarlarına hizmet eden para ile tutulmuş kimselerden oluşmaktadır.
b. azınlıkların kurdukları zararlı dernekler :
1. rumların kurdukları cemiyetler :
a) mavri mira :rum patrikhanesi'nde kurulmuştur. yunan kızılhaç cemiyeti ile resmi göçmenler komisyonu da mavri mira'ya bağlı idiler. ayrıca, rum okullarındaki izci kuruluşları da tamamiyle mavri mira tarafından yönetilmekteydi.
b) pontus rum cemiyeti
c) trakya cemiyeti ittihad-ı milli ve kordos adlı cemiyetler
2. ermenilerin kurdukları cemiyetler :daha önceleri ermenilerin kurmuş oldukları taşnaksütyan ve hınçak adlı gizli ve yeraltı örgütleri milli mücadele döneminde de faaliyette bulunmuşlar ve yabancı devletlerle işbirliği yapmışlardır. ermeni patriği zaven efendi de ermenilerin örgütlenmesinde önemli rol oynamıştır.
i- yararli dernekler :
a- genel amaçlı dernekler :
1- izmir müdafaa-i hukuk-u osmaniye cemiyeti : izmir, 1 aralık 1918 cemiyet, kendisine katılan "istihlası vatan cemiyeti" ve kurulmasına yardımcı olduğu "ilhakı red cemiyeti" ile kaynaşmış olarak faaliyetine istanbul'da devam ederken izmir'deki faaliyetlerini de işgal dolayısıyla denizli'ye nakletmiştir.
2- tarakya - paşaeli heyet-i osmaniyesi : edirne, 2 aralık 1918 heyet-i temsiliye'nin isteği ile trakya-paşaeli müdafaa-i hukuk cemiyeti adını alarak, anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyetinin şubesi olmuştur.
3- istihlası vatan cemiyeti : manisa, kasım 1918 19 mart 1919 kongresi ile izmir müdafaa-i hukuk-u osmaniye cemiyeti'ne katılmıştır.
4- ilhakı red heyet-i milliyesi (müdafaa-i vatan heyeti) : izmir, aralık 1919
5- hareket-i milliye-redd-i ilhak ve redd-i işgal heyetleri : balıkesir balıkesir ve alaşehir kongresi ile genelleştirilmiştir. sivas kongresinden sonra da "anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti" teşkilatına dönüşmüştür.
6- heyet-i milliye :
a) aydın heyet-i milliyesi
b) denizli redd-i ilhak heyet-i milliyesi denizli'de 29 mayıs 1919'da kurulmuştur. asıl heyet-i milliye adını taşıyan cemiyet, 7 ağustos 1919'da, nazilli'de aktedilen bir kongre ile kurulmuştur. nazilli kongresi bu bölgede kurulan heyet-i milliye kuruluşları ile birleşmiş, alaşehir kongresi ile genişleyerek batı anadoluyu içine alacak şekilde yayılmıştır. sivas kongresi'nden sonra da anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti'ne katılarak, bu cemiyetin şubelerini oluşturmuşlardır. nazılli kongresi ile aydın, muğla, denizli, burdur, isparta ve antalya, nazilli merkezine bağlanmıştır. bağlanan kuruluşlar arasında, çine heyet-i milliyesi, akhisar redd-i ilhak, söke heyet-i milliyesi, milas müdafaa-i vatan cemiyetlerini sayabiliriz.
7- trabzon muhafaza-i hukuk-u milliye cemiyeti : trabzon, 12 şubat 1919 rize, gümüşhane, giresun ve ordu'da şubeler açmıştır. cemiyet, erzurum kongresinden sonra "şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti" şubesine dönüşmüştür. sivas kongresinden sonra da "anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti" adını almıştır.
8- kilikyalılar cemiyeti : merkezi istanbul, 21 aralık 1918
9- şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti : erzurum, 10 temmuz 1919 2 aralık 1918'de istanbul'da kurulan "vilayat-ı şarkiye müdafaa-i hukuk-u milliye cemiyeti"nin erzurum şubesi, daha faal hareket etmek amacı ile " şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti"ne dönüşmüştür. kurucuları erzurum kongresi üyeleridir. cemiyet, sivas kongresi kararı ile " anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti"ne katılmıştır. erzurum'da kuruluş ise anılan cemiyetin şubesini oluşturmuştur. vilayat-ı şarkiye müdafaa-i hukuk cemiyetinin istanbul merkez olmak üzere, ilk kuruluşunda erzurum'dan başka elazığ, diyarbakır, sivas, bayburt, bayezid, hasankale, ispir, narman, bitlis, erzincan, şebinkarahisar, van, hınıs, tercan, tortum ve yusufeli'de şubeleri vardı.
10- anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti :sivas, 11 eylül 1919 sivas kongresi kararı ile kurulmuştur. müdafaa-i hukuk, redd-i ilhak, redd-i işgal ve diğer benzeri isimler altında kurulan cemiyet ve heyetler tek bir çatı altında birleştirilmiştir. bu karardan sonra bir çok il ve ilçemizde müdafaa-i hukuk cemiyeti şubesi kurulmuştur.
11- kars milli islam şürası : kars, kasım 1918 17-18 ocak 1919'da "cenubi garbi kafkas hükumeti muvakkate-i milliyesi" olarak adını değiştirmiştir.
12- istanbul'da müdafaa-i hukuk davasını desteklemek amacı ile kurulan gizli cemiyetler :
1- karakol cemiyeti : istanbul, kasım 1919 milli mücadele'nin başlangıcında anadolu'ya yardımcı olmuş, sonraları tehlikeli ilişkileri nedeniyle kapatılmış, yerine müdafaa-i milliye teşkilatı ve mm grubu kurulmuştur.
2- mm grupları :
a) müsellah mm grubu
b) mm grubu (müdafaa-i milliye)
3- istanbul müdafaa-i hukuk cemiyeti : istanbul, 1919
13- istanbul'da kurulan diğer cemiyetler :
a) milli kongre : istanbul, 1918 milli talim ve terbiye cemiyetinin oluşturduğu bir kuruluştur. milli kongre fırkasının başkanı esat paşa, 1919 seçimleri dolayısıyla ankara ile uyuşmazlığa düşmüş, istanbul'da meclis-i mebusan'ın kapatılması sonucu, fırkanın faaliyeti sona ermiştir.
b) milli ahrar fırkası : istanbul, 4 mayıs 1919. anadolu'daki hareketi desteklemiştir.
c) milli türk fırkası : istanbul, 23 kasım 1918. anadolu'daki harekete bağlı kalmıştır.
d) anadolulular cemiyeti : istanbul, ağustos 1921
b- kadınların kurdukları cemiyetler :
1. istihlas-ı milli kadınlar cemiyeti : istanbul, 24 kasım 1918
2. anadolu kadınları müdafaa-i vatan cemiyeti :sivas, 10 aralık 1919 bu cemiyetin konya, niğde, burdur, aydın, erzincan, kayseri, kastamonu, eskişehir, amasya, yozgat, pınarhisar, viranşehir ve kangal'da şubeleri kurulmuştur.
ii- zararli dernekler
a. milli varlığa ve anadolu'daki milli harekete düşman cemiyetler :
1- ingiliz muhipler cemiyeti :istanbul, 20 mayıs 1919. manda taraftarı
2- wilson prensipleri cemiyeti : istanbul, 14 ocak 1919. manda taraftarı
3- kürdistan teali cemiyeti :istanbul, mayıs 1919.
4- teali-i islam cemiyeti (eski cemiyet-i müderrisin) : istanbul, 19 şubat 1919. hilafetçi ve ümmetçi
5- trabzon ve havalisi adem-i merkeziyet cemiyeti : istanbul, ocak 1919 28 eylül 1919'da hürriyet ve itilaf fırkası'na katılmıştır.
6- sulh ve selamet-i osmaniye fırkası : istanbul, 14 ocak 1919 fırka, sulh ve selamet cemiyeti ile selamet-i osmaniye fırkası'nın birleşmeleriyle oluşmuştur.
7- hürriyet ve itilaf fırkası : istanbul, ocak 1919
8- nigehban cemiyet-i askeriyesi : istanbul, ocak 1919 hürriyet ve itilaf'la beraber hareket etmiştir.
9. osmanlı ila-yi vatan cemiyeti : istanbul, 19 kasım 1919 padişah taraftarı ve müdafaa-i hukukun tamamen karşısındadır. cemiyet, gizli olarak milli mücadele aleyhine örgütlediği tarik-i salah (veya tarikat-ı salahiye) cemiyeti ile beraber çalışmıştır. bu dernek ve partilerin dışında, faaliyetleri sınırlı ve etkinliği yaygın olmayan, osmanlı mesai fırkası, osmanlı çiftçiler cemiyeti, türkiye sosyalist fırkası, vahdet-i milliye heyeti, türkiye işçi ve çiftçi sosyalist partisi, türk teali cemiyeti, müsalemet ittifakı, amele fırkası gibi kuruluşlar anadolu'daki milli mücadele hareketinin karşısında olmuşlardır.
10. lazistan selamet-i milliye cemiyeti : rize, 23 nisan 1919 gürcülerin çıkarlarına hizmet eden para ile tutulmuş kimselerden oluşmaktadır.
b. azınlıkların kurdukları zararlı dernekler :
1. rumların kurdukları cemiyetler :
a) mavri mira :rum patrikhanesi'nde kurulmuştur. yunan kızılhaç cemiyeti ile resmi göçmenler komisyonu da mavri mira'ya bağlı idiler. ayrıca, rum okullarındaki izci kuruluşları da tamamiyle mavri mira tarafından yönetilmekteydi.
b) pontus rum cemiyeti
c) trakya cemiyeti ittihad-ı milli ve kordos adlı cemiyetler
2. ermenilerin kurdukları cemiyetler :daha önceleri ermenilerin kurmuş oldukları taşnaksütyan ve hınçak adlı gizli ve yeraltı örgütleri milli mücadele döneminde de faaliyette bulunmuşlar ve yabancı devletlerle işbirliği yapmışlardır. ermeni patriği zaven efendi de ermenilerin örgütlenmesinde önemli rol oynamıştır.
a) aydın heyet-i milliyesi
b) denizli redd-i ilhak heyet-i milliyesi denizli'de 29 mayıs 1919'da kurulmuştur. asıl heyet-i milliye adını taşıyan cemiyet, 7 ağustos 1919'da, nazilli'de aktedilen bir kongre ile kurulmuştur. nazilli kongresi bu bölgede kurulan heyet-i milliye kuruluşları ile birleşmiş, alaşehir kongresi ile genişleyerek batı anadoluyu içine alacak şekilde yayılmıştır. sivas kongresi'nden sonra da anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti'ne katılarak, bu cemiyetin şubelerini oluşturmuşlardır. nazılli kongresi ile aydın, muğla, denizli, burdur, isparta ve antalya, nazilli merkezine bağlanmıştır. bağlanan kuruluşlar arasında, çine heyet-i milliyesi, akhisar redd-i ilhak, söke heyet-i milliyesi, milas müdafaa-i vatan cemiyetlerini sayabiliriz.
7- trabzon muhafaza-i hukuk-u milliye cemiyeti : trabzon, 12 şubat 1919 rize, gümüşhane, giresun ve ordu'da şubeler açmıştır. cemiyet, erzurum kongresinden sonra "şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti" şubesine dönüşmüştür. sivas kongresinden sonra da "anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti" adını almıştır.
8- kilikyalılar cemiyeti : merkezi istanbul, 21 aralık 1918
9- şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti : erzurum, 10 temmuz 1919 2 aralık 1918'de istanbul'da kurulan "vilayat-ı şarkiye müdafaa-i hukuk-u milliye cemiyeti"nin erzurum şubesi, daha faal hareket etmek amacı ile " şarki anadolu müdafaa-i hukuk cemiyeti"ne dönüşmüştür. kurucuları erzurum kongresi üyeleridir. cemiyet, sivas kongresi kararı ile " anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti"ne katılmıştır. erzurum'da kuruluş ise anılan cemiyetin şubesini oluşturmuştur. vilayat-ı şarkiye müdafaa-i hukuk cemiyetinin istanbul merkez olmak üzere, ilk kuruluşunda erzurum'dan başka elazığ, diyarbakır, sivas, bayburt, bayezid, hasankale, ispir, narman, bitlis, erzincan, şebinkarahisar, van, hınıs, tercan, tortum ve yusufeli'de şubeleri vardı.
10- anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti :sivas, 11 eylül 1919 sivas kongresi kararı ile kurulmuştur. müdafaa-i hukuk, redd-i ilhak, redd-i işgal ve diğer benzeri isimler altında kurulan cemiyet ve heyetler tek bir çatı altında birleştirilmiştir. bu karardan sonra bir çok il ve ilçemizde müdafaa-i hukuk cemiyeti şubesi kurulmuştur.
11- kars milli islam şürası : kars, kasım 1918 17-18 ocak 1919'da "cenubi garbi kafkas hükumeti muvakkate-i milliyesi" olarak adını değiştirmiştir.
12- istanbul'da müdafaa-i hukuk davasını desteklemek amacı ile kurulan gizli cemiyetler :
1- karakol cemiyeti : istanbul, kasım 1919 milli mücadele'nin başlangıcında anadolu'ya yardımcı olmuş, sonraları tehlikeli ilişkileri nedeniyle kapatılmış, yerine müdafaa-i milliye teşkilatı ve mm grubu kurulmuştur.
2- mm grupları :
a) müsellah mm grubu
b) mm grubu (müdafaa-i milliye)
3- istanbul müdafaa-i hukuk cemiyeti : istanbul, 1919
13- istanbul'da kurulan diğer cemiyetler :
a) milli kongre : istanbul, 1918 milli talim ve terbiye cemiyetinin oluşturduğu bir kuruluştur. milli kongre fırkasının başkanı esat paşa, 1919 seçimleri dolayısıyla ankara ile uyuşmazlığa düşmüş, istanbul'da meclis-i mebusan'ın kapatılması sonucu, fırkanın faaliyeti sona ermiştir.
b) milli ahrar fırkası : istanbul, 4 mayıs 1919. anadolu'daki hareketi desteklemiştir.
c) milli türk fırkası : istanbul, 23 kasım 1918. anadolu'daki harekete bağlı kalmıştır.
d) anadolulular cemiyeti : istanbul, ağustos 1921
b- kadınların kurdukları cemiyetler :
1. istihlas-ı milli kadınlar cemiyeti : istanbul, 24 kasım 1918
2. anadolu kadınları müdafaa-i vatan cemiyeti :sivas, 10 aralık 1919 bu cemiyetin konya, niğde, burdur, aydın, erzincan, kayseri, kastamonu, eskişehir, amasya, yozgat, pınarhisar, viranşehir ve kangal'da şubeleri kurulmuştur.
ii- zararli dernekler
a. milli varlığa ve anadolu'daki milli harekete düşman cemiyetler :
1- ingiliz muhipler cemiyeti :istanbul, 20 mayıs 1919. manda taraftarı
2- wilson prensipleri cemiyeti : istanbul, 14 ocak 1919. manda taraftarı
3- kürdistan teali cemiyeti :istanbul, mayıs 1919.
4- teali-i islam cemiyeti (eski cemiyet-i müderrisin) : istanbul, 19 şubat 1919. hilafetçi ve ümmetçi
5- trabzon ve havalisi adem-i merkeziyet cemiyeti : istanbul, ocak 1919 28 eylül 1919'da hürriyet ve itilaf fırkası'na katılmıştır.
6- sulh ve selamet-i osmaniye fırkası : istanbul, 14 ocak 1919 fırka, sulh ve selamet cemiyeti ile selamet-i osmaniye fırkası'nın birleşmeleriyle oluşmuştur.
7- hürriyet ve itilaf fırkası : istanbul, ocak 1919
8- nigehban cemiyet-i askeriyesi : istanbul, ocak 1919 hürriyet ve itilaf'la beraber hareket etmiştir.
9. osmanlı ila-yi vatan cemiyeti : istanbul, 19 kasım 1919 padişah taraftarı ve müdafaa-i hukukun tamamen karşısındadır. cemiyet, gizli olarak milli mücadele aleyhine örgütlediği tarik-i salah (veya tarikat-ı salahiye) cemiyeti ile beraber çalışmıştır. bu dernek ve partilerin dışında, faaliyetleri sınırlı ve etkinliği yaygın olmayan, osmanlı mesai fırkası, osmanlı çiftçiler cemiyeti, türkiye sosyalist fırkası, vahdet-i milliye heyeti, türkiye işçi ve çiftçi sosyalist partisi, türk teali cemiyeti, müsalemet ittifakı, amele fırkası gibi kuruluşlar anadolu'daki milli mücadele hareketinin karşısında olmuşlardır.
10. lazistan selamet-i milliye cemiyeti : rize, 23 nisan 1919 gürcülerin çıkarlarına hizmet eden para ile tutulmuş kimselerden oluşmaktadır.
b. azınlıkların kurdukları zararlı dernekler :
1. rumların kurdukları cemiyetler :
a) mavri mira :rum patrikhanesi'nde kurulmuştur. yunan kızılhaç cemiyeti ile resmi göçmenler komisyonu da mavri mira'ya bağlı idiler. ayrıca, rum okullarındaki izci kuruluşları da tamamiyle mavri mira tarafından yönetilmekteydi.
b) pontus rum cemiyeti
c) trakya cemiyeti ittihad-ı milli ve kordos adlı cemiyetler
2. ermenilerin kurdukları cemiyetler :daha önceleri ermenilerin kurmuş oldukları taşnaksütyan ve hınçak adlı gizli ve yeraltı örgütleri milli mücadele döneminde de faaliyette bulunmuşlar ve yabancı devletlerle işbirliği yapmışlardır. ermeni patriği zaven efendi de ermenilerin örgütlenmesinde önemli rol oynamıştır.
- 49 . entry Alptuğ tarafından eklendi.
49
49) kurtuluş savaşini yönlendiren kongreler
1. kars milli islam şurası 4 kasım 1918
2. kars milli islam şurası 30 kasım 1918
3. kars milli islam şurası 17-18 ocak 1919
izmir müdafaa-i hukuk-ı osmaniye
cemiyeti kongresi 17-19 mart 1919
1. balıkesir kongresi 28 haziran-12 temmuz 1919
2. balıkesir kongresi 26-30 temmuz 1919
erzurum kongresi 23 temmuz-7 ağustos 1919
1. nazilli kongresi 6-9 ağustos 1919
alaşehir kongresi 16-25 ağustos 1919
sivas kongresi 4-11 eylül 1919
3. balıkesir kongresi 16-22 eylül 1919
2. nazilli kongresi 19-23 eylül 1919
1. edirne kongresi 16 ekim 1919
4. balıkesir kongresi 19 - 21 kasım 1919
2. edirne kongresi 15 ocak 1920
5. balıkesir kongresi 10 -23 mart 1920
lüleburgaz kongresi 31 mart - 2 nisan 1920
büyük edirne kongresi 9 -13 mayıs 1920
afyonkarahisar kongresi 2 ağustos 1920
1. kars milli islam şurası 4 kasım 1918
2. kars milli islam şurası 30 kasım 1918
3. kars milli islam şurası 17-18 ocak 1919
izmir müdafaa-i hukuk-ı osmaniye
cemiyeti kongresi 17-19 mart 1919
1. balıkesir kongresi 28 haziran-12 temmuz 1919
2. balıkesir kongresi 26-30 temmuz 1919
erzurum kongresi 23 temmuz-7 ağustos 1919
1. nazilli kongresi 6-9 ağustos 1919
alaşehir kongresi 16-25 ağustos 1919
sivas kongresi 4-11 eylül 1919
3. balıkesir kongresi 16-22 eylül 1919
2. nazilli kongresi 19-23 eylül 1919
1. edirne kongresi 16 ekim 1919
4. balıkesir kongresi 19 - 21 kasım 1919
2. edirne kongresi 15 ocak 1920
5. balıkesir kongresi 10 -23 mart 1920
lüleburgaz kongresi 31 mart - 2 nisan 1920
büyük edirne kongresi 9 -13 mayıs 1920
afyonkarahisar kongresi 2 ağustos 1920
- 50 . entry Alptuğ tarafından eklendi.
50
50) kuvay-i milliye
kuvay-i milliye, yunanlıların izmir'i işgal etmeleri ve anadolu'da ilerlemeleri üzerine kurulan ve düşmana karşı savaşan kuruluşlardı. kuvay-i milliye birlikleri, düzenli ordu kurulana dek, kurtuluş savaşında çete ve silahlı savunma kuruluşları olarak büyük yararlılıklar gösterdi. kuvay-i milliye adı, önceleri izmir bölgesinde bulunan ve silahlı direnişçilere verildiği halde sonraları bütün milli hareketi kapsayacak şekilde kullanıldı.
kuvay-ı milliye işgalcilere karşı halkın tepkisi sonucu kurulmuştu. kuvay-i milliyenin amacı hiçbir devletin ve milletin egemenliğini kabul etmeyen, milletin kendi bayrağı altında özgür ve bağımsız yaşamasıydı. bölgesel mahiyeti yanı sıra sivil bir yönetim altında savaşan kişilerden oluşuyordu. izmir bölgesinin efeleri, güneydoğu bölgesinin çeteleri kuvay-i milliyeciler idi. milli mücadelenin başında milletçe bir direnme hareketi olarak ortaya çıkmış olan bu bölgesel kuruluşlar, daha sonra tbmm'nin kurulması ile birleştirilmiş ve i. inönü savaşı sırasında da bütünü ile birlikte düzenli orduya dönüşmüştür.
kuvay-i milliye, yunanlıların izmir'i işgal etmeleri ve anadolu'da ilerlemeleri üzerine kurulan ve düşmana karşı savaşan kuruluşlardı. kuvay-i milliye birlikleri, düzenli ordu kurulana dek, kurtuluş savaşında çete ve silahlı savunma kuruluşları olarak büyük yararlılıklar gösterdi. kuvay-i milliye adı, önceleri izmir bölgesinde bulunan ve silahlı direnişçilere verildiği halde sonraları bütün milli hareketi kapsayacak şekilde kullanıldı.
kuvay-ı milliye işgalcilere karşı halkın tepkisi sonucu kurulmuştu. kuvay-i milliyenin amacı hiçbir devletin ve milletin egemenliğini kabul etmeyen, milletin kendi bayrağı altında özgür ve bağımsız yaşamasıydı. bölgesel mahiyeti yanı sıra sivil bir yönetim altında savaşan kişilerden oluşuyordu. izmir bölgesinin efeleri, güneydoğu bölgesinin çeteleri kuvay-i milliyeciler idi. milli mücadelenin başında milletçe bir direnme hareketi olarak ortaya çıkmış olan bu bölgesel kuruluşlar, daha sonra tbmm'nin kurulması ile birleştirilmiş ve i. inönü savaşı sırasında da bütünü ile birlikte düzenli orduya dönüşmüştür.
- 51 . entry Alptuğ tarafından eklendi.
51
51) son osmanli mebusan meclisinin açilmasi
gerek kongrelerin ilgili kararları, gerekse mustafa kemal ile yakın arkadaşlarının çabaları sonunda, osmanlı parlamentosu (ayan meclisi (senato) ve meclis-i mebusan (millet meclisi) 12 ocak 1920 günü istanbul'da açıldı.
anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyetlerinin seçip gönderdikleri üyeler, kısa zamanda istanbul meclisinde her bakımdan üstünlük sağlayıp söz sahibi oldular. ne var ki, bir yandan padişah, diğer yandan işgal kuvvetleri bu meclislerin varlığını kendi politika ve amaçlarına uygun bulmuyorlardı. mustafa kemal de bu meclislerin sürdürülemeyeceği inancındaydı. ancak, o günkü koşullar altında mutlaka açılmaları gerekiyordu.
milli iradeye dayanarak kurulan meclis ne yazık ki uzun süre yaşayamadı. 16 mart 1920'de istanbul'un işgali ve bazı mebusların toplanması üzerine meclis üyeleri 18 mart 1920'de çalışmalarına ara verdiler. padişah 11 nisan 1920'de yayınladığı bir irade ile bu meclisi kapattı.
gerek kongrelerin ilgili kararları, gerekse mustafa kemal ile yakın arkadaşlarının çabaları sonunda, osmanlı parlamentosu (ayan meclisi (senato) ve meclis-i mebusan (millet meclisi) 12 ocak 1920 günü istanbul'da açıldı.
anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyetlerinin seçip gönderdikleri üyeler, kısa zamanda istanbul meclisinde her bakımdan üstünlük sağlayıp söz sahibi oldular. ne var ki, bir yandan padişah, diğer yandan işgal kuvvetleri bu meclislerin varlığını kendi politika ve amaçlarına uygun bulmuyorlardı. mustafa kemal de bu meclislerin sürdürülemeyeceği inancındaydı. ancak, o günkü koşullar altında mutlaka açılmaları gerekiyordu.
milli iradeye dayanarak kurulan meclis ne yazık ki uzun süre yaşayamadı. 16 mart 1920'de istanbul'un işgali ve bazı mebusların toplanması üzerine meclis üyeleri 18 mart 1920'de çalışmalarına ara verdiler. padişah 11 nisan 1920'de yayınladığı bir irade ile bu meclisi kapattı.
- 52 . entry Alptuğ tarafından eklendi.
52
52) türkiye büyük millet meclisinin kurulmasi
12 ocak 1920'de toplanan meclis-i mebusan, 28 ocak 1920 tarihindeki gizli oturumunda "ahd-i milli" olarak misak-ı milli kararlarını almış ve kararlar bütün mebuslar tarafından imzalanmıştı. 17 şubat 1920 tarihli oturumunda da basında yayınlanması ve bütün yabancı parlamentolara bildirilmesi kararlaştırıldı. 15 mart'ta, istanbul'daki itilaf kuvvetleri 150 türk aydınını yakalatmış ve ertesi gün de şehir fiilen ve resmen askeri işgale maruz kalmıştı.
18 mart 1920'de ingilizler, meclisin etrafını makineli tüfeklerle sararak, toplantı halinde bulunan milletvekillerinden bazılarını tutuklayarak ve sürükleyerek götürdüler. bunun üzerine milletvekilleri meclisin çalışma süresini ertelediler. böylece, son osmanlı meclis-i mebusanı düşman süngüsü altında zorla kapatıldı.
bu işgali, fedakar bir telgraf memuru manastırlı hamdi efendi vasıtasıyla öğrenen mustafa kemal paşa, derhal bu hareketi protesto ederek, bu işgalin haksız ve hükümsüz olduğunu bütün dünyaya beyan etti. bu arada, eskişehir ve afyonkarahisar'daki yabancı birlikler, silahları ellerinden alınarak, bulundukları yerlerden uzaklaştırıldı. geyve-ulukışla yakınlarındaki demir yolları işgal kuvvetlerinin ilerlemelerini zorlaştırmak için bozuldu. anadolu'da bulunan yabancı subaylar tutuklandı.
ankara'da olağanüstü yetkilere sahip bir meclisin açılması belirlendi. kurucu meclis olarak çalışması düşünülen bu meclisi, mustafa kemal, halkın yadırgamaması için "olağanüstü yetkilere sahip bir meclis" olarak takdim etti. kurucu meclis ve seçimlerle ilgili 19 mart 1920'de bir bildiri yayınladı. seçimlerin yapılması için yayınlanan bu bildiri uyarınca, yurdun her yerinde seçimler yapıldı. bolu düzce, hendek bölgesinde başlayan ve nallıhan, beypazarı çevresine sıçrayan bazı ayaklanma olayları oldu. bu olaylardan dolayı, seçilen milletvekillerinin tümünün gelmesi beklenilmeden, millet meclisinin açılma hazırlıkları yapıldı.
22 nisan 1920'de yapılan çağrı ile millet meclisi, 23 nisan 1920 günü toplandı. o gün, hacı bayram cami'nde kılınan cuma namazından sonra topluca meclis binasına gelindi. türkiye tarihinde ilk kez padişah olmaksızın, 23 nisan 1920, saat 14'de merasimle ve dualarla meclis açıldı. başkanlığa ilk olarak en yaşlı üye olan sinop milletvekili şerif bey getirildi. ilk meclis, istanbul'dan gelen 90'ın üzerindeki mebusa ilave olarak, 125 devlet memuru, 53 asker, 53 din adamı ve çeşitli sayıda tüccar, çiftçi ve hukukçudan oluşan kadrosuyla çalışmalarına başladı. mustafa kemal, 24 nisan 1920'de meclis başkanı seçildikten sonra, meclise teşekkürlerini ifade ederek ilk meclis konuşmasını yaptı.
23 nisan 1920'de kurulan yeni meclis, 1 numaralı kararı ile kendi kuruluşunu düzenlemiştir. erzurum kongresi ve sivas kongresi kararlarına uygun olarak milli iradeye dayanan bir meclisin seçimi yapılmıştır. kapatılan istanbul meclis-i mebusan'ın bir kısım üyeleri, yeni kurulan meclise katılma yetkisini 1 numaralı karar ile kazandılar.
meclisin açılışını izleyen gün, mustafa kemal'in teklifi ile aşağıdaki esaslar kabul edildi.
1) mecliste beliren milli iradenin vatanın geleceğine doğrudan doğruya el koymasını kabul etmek temel ilkedir. türkiye büyük millet meclisinin üstünde bir güç yoktur.
2) türkiye büyük millet meclisi, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır.
3) hükumet kurmak gereklidir. meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul hükumet işlerine bakar. meclis başkanı bu kurulun da başkanıdır.
4) geçici bir hükumet başkanı veya padişah vekili tayin edilmesi uygun değildir. padişah ve halife, baskı ve zordan kurtulduğu zaman, meclis'in düzenleyeceği kanuni esaslara uygun olan durumunu alır. 23 nisan 1920'de kurulan büyük millet meclisi yasama ve yürütme, zaman zaman da yargı yetkisini elinde topluyordu. milletin tek temsilcisi sıfatıyla da kuvvetler birliği sistemini benimsedi. dönemin şartları gereği bir meclis hükumeti sistemi kuruldu. meclis başkanı aynı zamanda hükumet başkanı idi. devlet başkanlığı diye bir makam yoktu. hükumeti teşkil eden üyeler vekil diye adlandırılıyordu. meclis olağanüstü yetkilerle donatılmış olduğundan, kuvvet ve yetki birliğini de bu niteliği ile temsil ediyordu.
12 ocak 1920'de toplanan meclis-i mebusan, 28 ocak 1920 tarihindeki gizli oturumunda "ahd-i milli" olarak misak-ı milli kararlarını almış ve kararlar bütün mebuslar tarafından imzalanmıştı. 17 şubat 1920 tarihli oturumunda da basında yayınlanması ve bütün yabancı parlamentolara bildirilmesi kararlaştırıldı. 15 mart'ta, istanbul'daki itilaf kuvvetleri 150 türk aydınını yakalatmış ve ertesi gün de şehir fiilen ve resmen askeri işgale maruz kalmıştı.
18 mart 1920'de ingilizler, meclisin etrafını makineli tüfeklerle sararak, toplantı halinde bulunan milletvekillerinden bazılarını tutuklayarak ve sürükleyerek götürdüler. bunun üzerine milletvekilleri meclisin çalışma süresini ertelediler. böylece, son osmanlı meclis-i mebusanı düşman süngüsü altında zorla kapatıldı.
bu işgali, fedakar bir telgraf memuru manastırlı hamdi efendi vasıtasıyla öğrenen mustafa kemal paşa, derhal bu hareketi protesto ederek, bu işgalin haksız ve hükümsüz olduğunu bütün dünyaya beyan etti. bu arada, eskişehir ve afyonkarahisar'daki yabancı birlikler, silahları ellerinden alınarak, bulundukları yerlerden uzaklaştırıldı. geyve-ulukışla yakınlarındaki demir yolları işgal kuvvetlerinin ilerlemelerini zorlaştırmak için bozuldu. anadolu'da bulunan yabancı subaylar tutuklandı.
ankara'da olağanüstü yetkilere sahip bir meclisin açılması belirlendi. kurucu meclis olarak çalışması düşünülen bu meclisi, mustafa kemal, halkın yadırgamaması için "olağanüstü yetkilere sahip bir meclis" olarak takdim etti. kurucu meclis ve seçimlerle ilgili 19 mart 1920'de bir bildiri yayınladı. seçimlerin yapılması için yayınlanan bu bildiri uyarınca, yurdun her yerinde seçimler yapıldı. bolu düzce, hendek bölgesinde başlayan ve nallıhan, beypazarı çevresine sıçrayan bazı ayaklanma olayları oldu. bu olaylardan dolayı, seçilen milletvekillerinin tümünün gelmesi beklenilmeden, millet meclisinin açılma hazırlıkları yapıldı.
22 nisan 1920'de yapılan çağrı ile millet meclisi, 23 nisan 1920 günü toplandı. o gün, hacı bayram cami'nde kılınan cuma namazından sonra topluca meclis binasına gelindi. türkiye tarihinde ilk kez padişah olmaksızın, 23 nisan 1920, saat 14'de merasimle ve dualarla meclis açıldı. başkanlığa ilk olarak en yaşlı üye olan sinop milletvekili şerif bey getirildi. ilk meclis, istanbul'dan gelen 90'ın üzerindeki mebusa ilave olarak, 125 devlet memuru, 53 asker, 53 din adamı ve çeşitli sayıda tüccar, çiftçi ve hukukçudan oluşan kadrosuyla çalışmalarına başladı. mustafa kemal, 24 nisan 1920'de meclis başkanı seçildikten sonra, meclise teşekkürlerini ifade ederek ilk meclis konuşmasını yaptı.
23 nisan 1920'de kurulan yeni meclis, 1 numaralı kararı ile kendi kuruluşunu düzenlemiştir. erzurum kongresi ve sivas kongresi kararlarına uygun olarak milli iradeye dayanan bir meclisin seçimi yapılmıştır. kapatılan istanbul meclis-i mebusan'ın bir kısım üyeleri, yeni kurulan meclise katılma yetkisini 1 numaralı karar ile kazandılar.
meclisin açılışını izleyen gün, mustafa kemal'in teklifi ile aşağıdaki esaslar kabul edildi.
1) mecliste beliren milli iradenin vatanın geleceğine doğrudan doğruya el koymasını kabul etmek temel ilkedir. türkiye büyük millet meclisinin üstünde bir güç yoktur.
2) türkiye büyük millet meclisi, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır.
3) hükumet kurmak gereklidir. meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul hükumet işlerine bakar. meclis başkanı bu kurulun da başkanıdır.
4) geçici bir hükumet başkanı veya padişah vekili tayin edilmesi uygun değildir. padişah ve halife, baskı ve zordan kurtulduğu zaman, meclis'in düzenleyeceği kanuni esaslara uygun olan durumunu alır. 23 nisan 1920'de kurulan büyük millet meclisi yasama ve yürütme, zaman zaman da yargı yetkisini elinde topluyordu. milletin tek temsilcisi sıfatıyla da kuvvetler birliği sistemini benimsedi. dönemin şartları gereği bir meclis hükumeti sistemi kuruldu. meclis başkanı aynı zamanda hükumet başkanı idi. devlet başkanlığı diye bir makam yoktu. hükumeti teşkil eden üyeler vekil diye adlandırılıyordu. meclis olağanüstü yetkilerle donatılmış olduğundan, kuvvet ve yetki birliğini de bu niteliği ile temsil ediyordu.
22 nisan 1920'de yapılan çağrı ile millet meclisi, 23 nisan 1920 günü toplandı. o gün, hacı bayram cami'nde kılınan cuma namazından sonra topluca meclis binasına gelindi. türkiye tarihinde ilk kez padişah olmaksızın, 23 nisan 1920, saat 14'de merasimle ve dualarla meclis açıldı. başkanlığa ilk olarak en yaşlı üye olan sinop milletvekili şerif bey getirildi. ilk meclis, istanbul'dan gelen 90'ın üzerindeki mebusa ilave olarak, 125 devlet memuru, 53 asker, 53 din adamı ve çeşitli sayıda tüccar, çiftçi ve hukukçudan oluşan kadrosuyla çalışmalarına başladı. mustafa kemal, 24 nisan 1920'de meclis başkanı seçildikten sonra, meclise teşekkürlerini ifade ederek ilk meclis konuşmasını yaptı.
23 nisan 1920'de kurulan yeni meclis, 1 numaralı kararı ile kendi kuruluşunu düzenlemiştir. erzurum kongresi ve sivas kongresi kararlarına uygun olarak milli iradeye dayanan bir meclisin seçimi yapılmıştır. kapatılan istanbul meclis-i mebusan'ın bir kısım üyeleri, yeni kurulan meclise katılma yetkisini 1 numaralı karar ile kazandılar.
meclisin açılışını izleyen gün, mustafa kemal'in teklifi ile aşağıdaki esaslar kabul edildi.
1) mecliste beliren milli iradenin vatanın geleceğine doğrudan doğruya el koymasını kabul etmek temel ilkedir. türkiye büyük millet meclisinin üstünde bir güç yoktur.
2) türkiye büyük millet meclisi, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır.
3) hükumet kurmak gereklidir. meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul hükumet işlerine bakar. meclis başkanı bu kurulun da başkanıdır.
4) geçici bir hükumet başkanı veya padişah vekili tayin edilmesi uygun değildir. padişah ve halife, baskı ve zordan kurtulduğu zaman, meclis'in düzenleyeceği kanuni esaslara uygun olan durumunu alır. 23 nisan 1920'de kurulan büyük millet meclisi yasama ve yürütme, zaman zaman da yargı yetkisini elinde topluyordu. milletin tek temsilcisi sıfatıyla da kuvvetler birliği sistemini benimsedi. dönemin şartları gereği bir meclis hükumeti sistemi kuruldu. meclis başkanı aynı zamanda hükumet başkanı idi. devlet başkanlığı diye bir makam yoktu. hükumeti teşkil eden üyeler vekil diye adlandırılıyordu. meclis olağanüstü yetkilerle donatılmış olduğundan, kuvvet ve yetki birliğini de bu niteliği ile temsil ediyordu.
- 53 . entry Alptuğ tarafından eklendi.
53
53) 20 ocak 1921 anayasası (teşkilatı esasiye kanunu)
20 ocak 1921'de, tbmm tarafından kabul edilen ilk anayasa (teşkilatı esasiye kanunu), tbmm'nin dokuz aylık çalışmasından ve uzun görüşmelerden sonra kabul edilmiştir. bu anayasa, dağılan ve yok olan osmanlı imparatorluğu yerine yeni bir devletin kuruluşunu hukuki yönden belirten ve varlığını sağlayan bir eserdir. yeni anayasa aynı zamanda milli egemenliği hakim kılan ve vatanın kaderine milli egemenliğin temsilcisi büyük millet meclisinin el koymasını mümkün kılan ve onun meşruluğunu da tanıtan, hukuki ve siyasi değeri olan bir belgedir.
20 ocak 1921'de kabul edilen anayasa, 23 asıl, bir de ayrı madde halinde iki kısım olarak düzenlenmiştir. genel esasları kapsamaktadır. anayasanın kısa oluşu, o devrin özelliğinden ileri gelmekteydi. sadece olağanüstü şartları ve acil ihtiyaçları karşılamak için, kısa ve özel bir anayasa hazırlanmıştı. 20 ocak 1921 anayasası bir geçiş dönemi anayasası olarak, milli mücadelenin çok dinamik olağanüstü şartlarına uymakta ve demokratik niteliğinin yanı sıra ihtilalci karakterini de korumaktaydı. anayasanın ruhunda ve mantığında kuvvetler birliği sistemi hakimdi. milli iradeyi millet namına temsil eden tek yetkili organın, türkiye büyük millet meclisi olduğunu belirtmektedir. başkansız bir cumhuriyet kuran bu anayasa ile milli irade meclis tarafından tescil edilmekte ve yürütülmekte, böylece kuvvetler birliği esası, kuvvetlerin şuurlu bir merkezde toplanmasını ve tek bir iradeye bağlanmasını da şart kılınmaktadır.
20 nisan 1924 anayasası
20 ocak 1921 tarihli anayasa (teşkilatı esasiye kanunu) olağanüstü devrin, olağanüstü şartları içinde çıkarılmış dinamik bir dönemin anayasası idi. daha sonra, şartlar değişmiş, cumhuriyet ilan olunmuş, türk devrimi aksiyon evresinden yeniden düzenleme, reformlar evresine yönelmişti. yeni türkiye'nin yeni bir anayasaya ihtiyacı vardı. tbmm'nde çalışmalar ve müzakereler sonunda, 20 nisan 1924'te 105 maddeden oluşan yeni anayasa kabul edildi.
20 nisan 1924'te kabul edilen yeni devletin ikinci anayasası, milli mücadelenin kazanılmasından ve cumhuriyetin ilanından sonra, demokrasi ilkesine değer veren bir anayasa olarak düzenlendi.
1924 anayasası, dayandığı ilkeler bakımından, 1789 fransız ihtilalinden itibaren gelişen ferdiyetçi ve hürriyetçi hukuki ve siyasi ideolojiyi temsil etmekte ve aynı zamanda siyasi fikir akımlarının tarihi gelişmesinden de faydalanmaktadır. bu anayasa hazırlanırken, 1921 tarihli anayasanın dayandığı temel esaslardan esinlenilmiştir. milli egemenlik, tek meclis ve kuvvetler birliği ve meclisin üstünlüğü prensipleri, 1921 teşkilatı esasiye kanunundan alınmış ve geliştirilmiştir.
1924 anayasası, egemenliğin yalnızca millete ait olduğu ve ancak tbmm tarafından kullanılacağı esasına uygun olarak hazırlanmıştır. egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olması, ona bir diğer ilahi veya beşeri otorite ve makamın ortak olamayacağını kabul etmek demektir. bu ilkeyle egemenliğin milli niteliği 1924 anayasasında daha belirli bir şekilde ortaya çıkmıştır.
kayıtsız ve şartsız millet egemenliği düşüncesinden hareket eden anayasanın siyasal sistemi, böylece devlet içinde büyük millet meclisi tarafından temsil olunan; tek kuvvet, tek meclis ilkesine dayanmaktadır. 1924 anayasası meclis hükumeti ile parlamenter hükumet sistemi arasında bir köprü görevi görmüştür.
1924 anayasası, 1921 anayasasından daha yumuşak bir kuvvetler ayrımına yer vermiştir. milli egemenlik ve meclisin üstünlüğü sistemini geliştirmiş, anayasa alanını daha geniş ve yaygın bir şekilde düzenlemiş, kamu özgürlüklerine geniş yer vermiştir.
20 ocak 1921'de, tbmm tarafından kabul edilen ilk anayasa (teşkilatı esasiye kanunu), tbmm'nin dokuz aylık çalışmasından ve uzun görüşmelerden sonra kabul edilmiştir. bu anayasa, dağılan ve yok olan osmanlı imparatorluğu yerine yeni bir devletin kuruluşunu hukuki yönden belirten ve varlığını sağlayan bir eserdir. yeni anayasa aynı zamanda milli egemenliği hakim kılan ve vatanın kaderine milli egemenliğin temsilcisi büyük millet meclisinin el koymasını mümkün kılan ve onun meşruluğunu da tanıtan, hukuki ve siyasi değeri olan bir belgedir.
20 ocak 1921'de kabul edilen anayasa, 23 asıl, bir de ayrı madde halinde iki kısım olarak düzenlenmiştir. genel esasları kapsamaktadır. anayasanın kısa oluşu, o devrin özelliğinden ileri gelmekteydi. sadece olağanüstü şartları ve acil ihtiyaçları karşılamak için, kısa ve özel bir anayasa hazırlanmıştı. 20 ocak 1921 anayasası bir geçiş dönemi anayasası olarak, milli mücadelenin çok dinamik olağanüstü şartlarına uymakta ve demokratik niteliğinin yanı sıra ihtilalci karakterini de korumaktaydı. anayasanın ruhunda ve mantığında kuvvetler birliği sistemi hakimdi. milli iradeyi millet namına temsil eden tek yetkili organın, türkiye büyük millet meclisi olduğunu belirtmektedir. başkansız bir cumhuriyet kuran bu anayasa ile milli irade meclis tarafından tescil edilmekte ve yürütülmekte, böylece kuvvetler birliği esası, kuvvetlerin şuurlu bir merkezde toplanmasını ve tek bir iradeye bağlanmasını da şart kılınmaktadır.
20 nisan 1924 anayasası
20 ocak 1921 tarihli anayasa (teşkilatı esasiye kanunu) olağanüstü devrin, olağanüstü şartları içinde çıkarılmış dinamik bir dönemin anayasası idi. daha sonra, şartlar değişmiş, cumhuriyet ilan olunmuş, türk devrimi aksiyon evresinden yeniden düzenleme, reformlar evresine yönelmişti. yeni türkiye'nin yeni bir anayasaya ihtiyacı vardı. tbmm'nde çalışmalar ve müzakereler sonunda, 20 nisan 1924'te 105 maddeden oluşan yeni anayasa kabul edildi.
20 nisan 1924'te kabul edilen yeni devletin ikinci anayasası, milli mücadelenin kazanılmasından ve cumhuriyetin ilanından sonra, demokrasi ilkesine değer veren bir anayasa olarak düzenlendi.
1924 anayasası, dayandığı ilkeler bakımından, 1789 fransız ihtilalinden itibaren gelişen ferdiyetçi ve hürriyetçi hukuki ve siyasi ideolojiyi temsil etmekte ve aynı zamanda siyasi fikir akımlarının tarihi gelişmesinden de faydalanmaktadır. bu anayasa hazırlanırken, 1921 tarihli anayasanın dayandığı temel esaslardan esinlenilmiştir. milli egemenlik, tek meclis ve kuvvetler birliği ve meclisin üstünlüğü prensipleri, 1921 teşkilatı esasiye kanunundan alınmış ve geliştirilmiştir.
1924 anayasası, egemenliğin yalnızca millete ait olduğu ve ancak tbmm tarafından kullanılacağı esasına uygun olarak hazırlanmıştır. egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olması, ona bir diğer ilahi veya beşeri otorite ve makamın ortak olamayacağını kabul etmek demektir. bu ilkeyle egemenliğin milli niteliği 1924 anayasasında daha belirli bir şekilde ortaya çıkmıştır.
kayıtsız ve şartsız millet egemenliği düşüncesinden hareket eden anayasanın siyasal sistemi, böylece devlet içinde büyük millet meclisi tarafından temsil olunan; tek kuvvet, tek meclis ilkesine dayanmaktadır. 1924 anayasası meclis hükumeti ile parlamenter hükumet sistemi arasında bir köprü görevi görmüştür.
1924 anayasası, 1921 anayasasından daha yumuşak bir kuvvetler ayrımına yer vermiştir. milli egemenlik ve meclisin üstünlüğü sistemini geliştirmiş, anayasa alanını daha geniş ve yaygın bir şekilde düzenlemiş, kamu özgürlüklerine geniş yer vermiştir.
20 ocak 1921 tarihli anayasa (teşkilatı esasiye kanunu) olağanüstü devrin, olağanüstü şartları içinde çıkarılmış dinamik bir dönemin anayasası idi. daha sonra, şartlar değişmiş, cumhuriyet ilan olunmuş, türk devrimi aksiyon evresinden yeniden düzenleme, reformlar evresine yönelmişti. yeni türkiye'nin yeni bir anayasaya ihtiyacı vardı. tbmm'nde çalışmalar ve müzakereler sonunda, 20 nisan 1924'te 105 maddeden oluşan yeni anayasa kabul edildi.
20 nisan 1924'te kabul edilen yeni devletin ikinci anayasası, milli mücadelenin kazanılmasından ve cumhuriyetin ilanından sonra, demokrasi ilkesine değer veren bir anayasa olarak düzenlendi.
1924 anayasası, dayandığı ilkeler bakımından, 1789 fransız ihtilalinden itibaren gelişen ferdiyetçi ve hürriyetçi hukuki ve siyasi ideolojiyi temsil etmekte ve aynı zamanda siyasi fikir akımlarının tarihi gelişmesinden de faydalanmaktadır. bu anayasa hazırlanırken, 1921 tarihli anayasanın dayandığı temel esaslardan esinlenilmiştir. milli egemenlik, tek meclis ve kuvvetler birliği ve meclisin üstünlüğü prensipleri, 1921 teşkilatı esasiye kanunundan alınmış ve geliştirilmiştir.
1924 anayasası, egemenliğin yalnızca millete ait olduğu ve ancak tbmm tarafından kullanılacağı esasına uygun olarak hazırlanmıştır. egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olması, ona bir diğer ilahi veya beşeri otorite ve makamın ortak olamayacağını kabul etmek demektir. bu ilkeyle egemenliğin milli niteliği 1924 anayasasında daha belirli bir şekilde ortaya çıkmıştır.
kayıtsız ve şartsız millet egemenliği düşüncesinden hareket eden anayasanın siyasal sistemi, böylece devlet içinde büyük millet meclisi tarafından temsil olunan; tek kuvvet, tek meclis ilkesine dayanmaktadır. 1924 anayasası meclis hükumeti ile parlamenter hükumet sistemi arasında bir köprü görevi görmüştür.
1924 anayasası, 1921 anayasasından daha yumuşak bir kuvvetler ayrımına yer vermiştir. milli egemenlik ve meclisin üstünlüğü sistemini geliştirmiş, anayasa alanını daha geniş ve yaygın bir şekilde düzenlemiş, kamu özgürlüklerine geniş yer vermiştir.